ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ
ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Τι είναι υπογονιμότητα;
Υπογονιμότητα είναι η αδυναμία σύλληψης ύστερα από 12 μήνες τακτικών επαφών χωρίς αντισυλληπτική προστασία.
Πόσο συχνή είναι η υπογονιμότητα;
Η υπογονιμότητα αφορά το 20% περίπου των ζευγαριών αναπαραγωγικής ηλικίας στο δυτικό κόσμο και έχει αυξητικές τάσεις.
Ποια είναι τα αίτια της υπογονιμότητας;
Για την ανδρική υπογονιμότητα τα γνωστά αίτια είναι η κιρσοκήλη, ενδοκρινικές διαταραχές, απόφραξη σπερματικού πόρου, αντισπερμικά αντισώματα, φάρμακα, γοναδοτοξίνες, ανεπαρκής εκσπερμάτιση κρυψορχία, σεξουαλική δυσλειτουργία και λοιμώξεις από μικρόβια και ιούς. Για τη γυναικεία υπογονιμότητα τα σπουδαιότερα αίτια είναι διαταραχές ωορρηξίας, απόφραξη ή δυσλειτουργία των σαλπίγγων, σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, ενδομητρίωση και λειομυώματα και οι λοιμώξεις.
Πόσο συχνές είναι οι λοιμώξεις στην υπογονιμότητα;
Οι λοιμώξεις είναι υποτιμημένες ως παράγοντας υπογονιμότητος δεδομένου ότι η εκτίμηση τους στο παρελθόν στηριζόταν κατά το πλείστον σε καλλιέργεια σπέρματος ή κολπικών υγρών. Με την εισαγωγή των μοριακών τεχνικών και κυρίως της PCR τα ποσοστά εμπλοκής ιογενών και μικροβιακών λοιμώξεων έχουν πολλαπλασιασθεί και ίσως αποτελούν ένα από τα συχνότερα αίτια υπογονιμότητος.
Ποιοι παθογόνοι παράγοντες εμπλέκονται με την υπογονιμότητα;
Από τους ιούς οι ερπητοϊοί είναι συχνοί παράγοντες υπογονιμότητος, ενώ από τα μικρόβια φαίνεται να εμπλέκονται τα χλαμύδια (Chlamydia trachomatis), το ουρεόπλασμα και το μυκόπλασμα.
Προσβάλλεται το σπερματοζωάριο από ερπητοϊούς;
Αν και αρκετοί ερευνητές είχαν ανιχνεύσει με PCR ιό απλού έρπητα (HSV) στο σπέρμα, εν τούτοις παρέμενε ερωτηματικό αν πράγματι το σπερματοζωάριο καθεαυτό προσβάλλεται από τον ιό η απλώς το σπέρμα μεταφέρει παθητικά μολυσμένα από ιούς κύτταρα κατά τη δίοδο του από τη σπερματοφόρο οδό. Το θέμα αυτό έλαβε απάντηση από την ερευνητική μας ομάδα, με τον εντοπισμό του HSV με την τεχνική του in situ υβριδισμού στην κεφαλή και τον αυχένα του σπερματοζωαρίου, για πρώτη φορά στην παγκόσμια ιατρική βιβλιογραφία. Σε μελέτη τους οι Bocharova και συν (2007), μερικά χρόνια αργότερα, επιβεβαίωσαν και με ηλεκτρονικό μικροσκόπιο την παρουσία ιϊκών καψιδίων HSV στην κεφαλή του σπερματοζωαρίου (Ενότητα εικόνων, Υπογονιμότητα: εικόνες 1,2) .
Έχουν σημασία οι ερπητοϊοί για την υπογονιμότητα;
Όσον αφορά την ανδρική υπογονιμότητα φαίνεται ότι οι ιοί του απλού έρπητα (HSV1,2) έχουν τη μεγαλύτερη σημασία δεδομένου ότι επηρεάζουν και τις δύο βασικές παραμέτρους του σπέρματος δηλαδή τον αριθμό σπερματοζωαρίων και την κινητικότητα όπως φαίνεται από τον παρακάτω πίνακα:
Αναλυτικός πίνακας* μέσου αριθμού και μέσης κινητικότητας σπερματοζωαρίων σε
δείγματα σπέρματος ανδρών με υπογονιμότητα σε σχέση με τη λοίμωξη από ερπητοϊούς
|
Ιός |
NO (%) |
Μεσος αριθ. σπερματοζ. εκατ/ml |
P |
Μέση κινητικότητα (%) |
P |
|
HSV + |
56 (49.5%) |
19.8 |
0.000003 |
39.1 |
0.0054 |
|
HSV - |
57 (50.5%) |
54.5 |
|
48.6 |
|
|
EBV + |
19 (16.8%) |
34.5 |
0.85 |
42.3 |
0.74 |
|
EBV - |
94 (83.2%) |
36.4 |
|
43.9 |
|
|
CMV + |
8 (7.1%) |
46.9 |
0.43 |
47.7 |
0.52 |
|
CMV - |
105 (92.9%) |
35.3 |
|
43.3 |
|
(*Kapranos και συν., Fertil Steril 79(suppl): 1566-70, 2003).
Παρότι τα ποσοστά του CMV και του EBV είναι μικρότερα θα πρέπει να ελέγχονται και να αντιμετωπίζονται δεδομένου ότι μεταβιβάζονται σεξουαλικώς και επηρεάζουν τη γονιμότητα και υγεία της συντρόφου αλλά και εμπλέκονται παθογενετικά στην ανάπτυξη αποβολών.
Εμπλέκονται μικροβιακοί παράγοντες στην υπογονιμότητα;
Τα χλαμύδια (Chlamydia trachomatis), το ουρεόπλασμα (Ureaplasma urealyticum) και το μυκόπλασμα (Mycoplasma hominis) είναι από συχνότερα μικρόβια. Από αυτά τα πλέον σημαντικά είναι τα χλαμύδια. Στις γυναίκες τα χλαμύδια μπορούν να προκαλέσουν στένωση ή απόφραξη των σαλπίγγων και εκτός από υπογονιμότητα να οδηγήσουν και σε εξωμήτρια κύηση, ενώ φαίνεται να έχουν εμπλοκή και στην ανάπτυξη αποβολών. Στον άνδρα τα χλαμύδια προκαλούν διαταραχές στη μορφολογία και την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων. Το ουρεόπλασμα και το μυκόπλασμα συνδέονται και αυτά με την υπογονιμότητα αλλά και με πιθανή αποβολή αλλά ο μηχανισμός δράσης τους δεν έχει πλήρως διευκρινισθεί.
Είναι συχνά τα χλαμύδια;
Τα χλαμύδια θεωρούνται η συχνότερα σεξουαλικώς μεταδιδόμενη μικροβιακή λοίμωξη. Το γεγονός αυτό οφείλεται τόσο στο ότι δεν καλλιεργούνται αξιόπιστα ως αποκλειστικά ενδοκυττάρια μικρόβια όσο και στο ότι σε ποσοστό 50% περίπου είναι ασυμπτωματικά.
Πρέπει να γίνεται προληπτικός έλεγχος των χλαμυδίων και γιατί;
Οι σημαντικότεροι οργανισμοί υγείας, όπως το κέντρο ελέγχου νόσων (Center of Disease Control, CDC) και άλλες εταιρείες προληπτικής ιατρικής των ΗΠΑ (The U.S. Preventive Services Task Force - USPSTF), προτείνουν τον ετήσιο προληπτικό έλεγχο όλων των νεαρών σεξουαλικώς ενεργών γυναικών (20-25 ετών), ενώ η Αμερικάνικη Ιατρική Ένωση (American Medical Association) όλων των σεξουαλικώς ενεργών γυναικών ανεξαρτήτως ηλικίας ή συμπτωματολογίας. Ο λόγος είναι ότι η τα αποτελέσματα κλινικών ερευνών δείχνουν μια σημαντική ελάττωση κατά 60% επιπλοκών της λοίμωξης (απόφραξη σαλπίγγων, φλεγμονώδης νόσος πυέλου) σε γυναίκες 18-34 ετών που ελέγχθηκαν προληπτικά και έλαβαν θεραπευτική αγωγή.
Πως μπορεί να γίνει ο έλεγχος των ιών και μικροβίων;
Στον άνδρα ο έλεγχος των ερπητοϊών και των μικροβίων (χλαμύδια, ουρεόπλασμα, μυκόπλασμα) μπορεί να γίνει στο σπέρμα. Στη γυναίκα ο προληπτικός έλεγχος γίνεται σε ιστό περιόδου, σε εναιώρημα τραχηλικών κυττάρων ή βιοψία ενδομητρίου.
Ποια είναι τα οφέλη της διάγνωσης και θεραπείας των ερπητικών και μικροβιακών λοιμώξεων;
1) Η αποκατάσταση της γονιμότητας σε υψηλό ποσοστό περιπτώσεων.
2) Η διακοπή μετάδοσης των παθογόνων στο συντροφό μας.
3) Η προστασία από μελλοντική αποβολή εμβρύου.
4) Η προστασία της γενικότερης υγείας των συντρόφων.
5) Η ανακούφιση του αμυντικού συστήματος από τη μείωση ή εξαφάνιση των παθογόνων.
Μπορεί να αποκατασταθεί η ποιότητα του σπέρματος από τη θεραπευτική αντιμετώπιση της ερπητικής λοιμώξεως;
Εάν η ερπητική λοίμωξη διαγνωσθεί σχετικά ενωρίς και δεν έχουν πλήρως καταστραφεί (ουλοποιηθεί) τα ορχικά σωληνάρια, τότε οι παράμετροι του σπέρματος (αριθμός σπερματοζωαρίων και κινητικότητα) μπορούν να εμφανίσουν σημαντική βελτίωση.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1) N. Kapranos, E. Petrakou, C. Anastasiadou and D. Kotronias. Detection of herpes simplex virus, cytomegalovirus and Epstein-Barr virus in semen of men attending an infertility clinic. Fertil Steril 79(suppl): 1566-70, 2003.
2) Ν. Καπράνος, Δ. Κοτρονιάς. Λοιμώξεις γεννητικού συστήματος από ερπητοϊούς, HPV και χλαμύδια. Βαγιωνάκης, Αθήνα 2008.
3)El Borai N, Inoue M, Lefevre C, Naumova EN, Sato B, Yamamura M. Detection of herpes simplex virus DNA in semen and menstrual blood of individuals attending an infertility clinic. J Obstetr Gynaecol Res 1997, 23:17-24
4) Kotronias D, Kapranos N. Detection of Herpes simplex virus DNA in human spermatozoa by in situ hybridization technique. In vivo 1998:12: 391-394
5) Paavonen J. Chlamydia trachomatis infections of the female genital tract: State of the art. Ann Med 44: 18-28.
6) E. N. Bocharova, L. E. Zavalishina, E. E. Bragina, R. R. Klimova, Yu. K. Gusak, L. F. Kurilo, L. V. Shileiko, A. N. Petrov, G. A. Frank, and A. A. Kushch. Detection of herpes simplex virus genomic DNA in spermatozoa of patients with fertility disorders by in situ hybridization. Dokl Biol Sci 2007, 412: 82-86.
7) Wald A, Matson P, Ryncarz A, Corey L.Detection of Herpes simples virus DNA in semen of men with genital HSV-2 infection. Sex Transm Dis 999;26:1-3.
8) Kundsin RB, Falk L, Hertig AT, Horne HWJr: Acyclovir treatment of twelve unexplained infertile couples. Inf J Fertil 1987, 32:200-204.
9) Mansat A, Mengelle C, Chalet M, Boumzebra A, Mieusset R, Puel J, et al. Cytomegalovirus detection in cryopreserved semen samples collected for therapeutic donor insemination. Hum Reprod 1997,12: 1663–1666.
Πληροφορίες μπορείτε να βρείτε επίσης στις παρακάτω ηλεκτρονικές διευθύνσεις: